Delaveaux Ludwik hr. (1785–1870), przyrodnik i etnograf. Ojciec jego, Ludwik hrabia lotaryński, jako oficer zabił w pojedynku swego przełożonego, kapitana, mszcząc śmierć swego brata, i z tego powodu uszedł z Francji, zaopatrzony w paszport, wystawiony przez ambasadora rosyjskiego, i w mundurze rosyjskim przybył w ostatnich latach panowania Augusta III do Warszawy. Nie widząc tutaj możliwości dosłużenia się wyższego stopnia w nielicznej armii polskiej, za namową ambasadora rosyjskiego udał się do Petersburga, gdzie został koniuszym nadwornym. Tu ożenił się z hrabianką Sievers i miał z nią dwóch synów, lecz po jej śmierci, uprzykrzywszy sobie służbę dworską, wstąpił w randze majora do pułku karabinierów konnych. Z armią Suworowa wyruszył do Polski na uśmierzenie konfederacji barskiej i brał udział w rozbiciu obozu konfederackiego pod Stołowiczami. Przeznaczony do garnizonu rosyjskiego w Sandomierzu, ożenił się z Aleksandrą, córką wicesgerentowej z Cortecellich Kosteckiej, matką Ludwika, i otrzymał dymisję z wojska w stopniu podpułkownika. W stopniu pułkownika wstąpił do wojska polskiego w r. 1773, a w r. 1775 otrzymał na sejmie indygenat. Zmarł na schyłku w. XVIII.
Ludwik ur. się w r. 1785 w Lubelskiem we wsi Janiszkowicach (pow. Opole Lubelskie), własności swej babki. Początkowo uczęszczał do szkoły wojewódzkiej w Sandomierzu, której nie ukończył, wystąpiwszy z ostatniej klasy; pobierał lekcje u prywatnego nauczyciela. W jesieni r. 1803 przybył do Krakowa, gdzie uczęszczał w charakterze nadzwyczajnego słuchacza na Uniw. Jag., słuchając przede wszystkim wykładów profesorów Czecha i Szeidta, praktykując równocześnie u adwokata Niemetza. W r. 1808, otrzymawszy od babki 3000 dukatów holenderskich, kupił wieś Rycerkę w Żywiecczyźnie, gdzie często później przemieszkiwał, zajmując się życiem górali. Tu już w r. 1827 rozpoczął akcję zmierzającą do zwolnienia chłopów od pańszczyzny, sprzedając im role na bardzo dogodnych warunkach. W r. 1809 służył w straży przybocznej ks. Józefa Poniatowskiego, zwanej gidami, a wystąpiwszy z niej ożenił się w roku następnym; w r. 1817 za pieniądze otrzymane ze sprzedaży połowy wioski swej małżonki w Kaliskiem kupił posiadłość ziemską w okolicy Kalwarii Zebrzydowskiej. Pod koniec życia zamieszkał w Krakowie, gdzie zmarł 23 IX 1870. Pozostawił syna Ludwika, autora popularnych opracowań i podręczników historycznych.
Zajmując się z amatorstwa przyrodą i etnografią, wydał popularne opracowanie Obraz piękności natury czyli listy Władysława do Celestyny, dziełko płci pięknej poświęcone w celu zachęcenia tejże do nauki dziejów przyrodzenia (Kr. 1828) oraz monografię etnograficzną Górale bieskidowi zachodniego pasma Karpat, rys zwyczajów i obyczajów włościan okolic Żywca (Kr. 1851). Dziełko ostatnie jeszcze dziś posiada wielką wartość naukową. W »Bibliotece Warszawskiej« ogłosił w r. 1845 Uwagi nad życiorysem Szymona de Cortecella gdzie polemizował o honor swego krewniaka z Jul. Bartoszewiczem. Już po śmierci wydano jego Pamiętniki (Kr. 1879), w których na specjalne wyróżnienie zasługują opisy życia szlacheckiego na przełomie wieków XVIII i XIX oraz obraz życia Krakowa w okresie Księstwa Warszawskiego, Rzeczypospolitej Krakowskiej tudzież wydarzeń z r. 1846 i 1848.
Estr.; Vol. leg. VIII 276; W. Enc. Il.; (wszystkie jednak daty z życia D-o błędne); Delaveaux L., Pamiętniki, Kr. 1879; Bystroń J. St., Wstęp do ludoznawstwa polskiego, Lw. 1926; rękopiśmienne akty sprzedaży roli chłopom z Rycerki z r. 1827 (w posiadaniu autora).
Stanisław Szczotka
Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.